Viên ngọc bích phương Đông đang ngày càng được săn đón
- Lam Lieu
- 10 thg 1
- 8 phút đọc
Đã cập nhật: 31 thg 1
Ngọc bích đã được yêu thích từ hàng thế kỷ, không chỉ vì các đặc tính tâm linh mà còn vì vẻ đẹp tinh tế của nó. Tuy nhiên, gần đây, loại đá quý này đã trở thành một hình thức đầu tư thay thế cho giới giàu có. Tại Malaysia, nhu cầu về đá quý đang gia tăng. Một khảo sát của HSBC về xu hướng nghỉ hưu tại địa phương cho thấy người lao động Malaysia đang đầu tư tiền của họ vào các nguồn tài sản không truyền thống, bao gồm cả trang sức.
Trong báo cáo có tựa đề “Hành động cân bằng” (“A balancing act”), phát hành vào tháng 03/2015, HSBC cho biết 76% số người tham gia khảo sát đang dựa vào các khoản đầu tư vào vàng, trang sức hoặc kim cương để hỗ trợ cuộc sống sau khi nghỉ hưu. Ngoài ra, 32% bày tỏ sự quan tâm đến đồ cổ, 28% với xe cổ điển và 25% với nghệ thuật.
Một nhà phân phối đá quý bán sỉ tại địa phương cho biết, trung bình một viên ngọc cẩm thạch jadeite có thể dễ dàng đạt giá từ 10.000 RM đến 30.000 RM (khoảng 55 triệu VNĐ đến 165 triệu VNĐ). Nhà phân phối này cũng tiết lộ rằng từng có một nhà cung cấp bán một chiếc nhẫn đính ngọc cẩm thạch hoàng gia với giá 490.000 RM (khoảng 2,7 tỷ VNĐ) — gấp năm lần giá trị ban đầu.
Đá quý
Ngọc bích là thuật ngữ chung cho cả jadeite và nephrite — hai loại đá quý trang trí riêng biệt. Nephrite là một loại đá mềm hơn, được gọi là “ngọc mỡ cừu”, nhờ vào màu trắng vân mỡ đặc trưng. Loại này phổ biến hơn ở Trung Quốc và đã được phát hiện từ khoảng năm 3.500 TCN dưới dạng đồ trang trí tang lễ và công cụ.
Jadeite, được du nhập vào phương Đông vào thế kỷ 18 dưới triều đại nhà Thanh, bền hơn và được tôn sùng hơn nhờ niềm tin rằng nó có khả năng xua đuổi tà ma và tượng trưng cho sự thuần khiết và trường thọ.
“Jadeite chất lượng cao sẽ có giá trị bán lại. Những loại còn lại thường là vật gia truyền và bạn hiếm khi bán chúng. Chỉ khi chúng đạt đến một giá trị nhất định, người ta mới cân nhắc việc bán,” bà Lay Soo Yuen, một nhà ngọc học được chứng nhận, cho biết.
“Tuy nhiên, nguồn cung loại đá quý này là hạn chế. Nhu cầu ngày càng tăng, trong khi nguồn cung ngày càng giảm, tạo ra một kịch bản đầu tư lý tưởng,” bà Lay, người được chứng nhận bởi Viện Ngọc học Hồng Kông về ngọc cẩm thạch jadeite, nhận định.
Cách lựa chọn ngọc bích
Ngọc bích đạt giá cao nhất trên thị trường thường được đánh giá dựa trên độ hiếm, sắc màu sống động, bề mặt bóng mượt và độ trong mờ. Ngoài ra, nhu cầu từ các nhà sưu tầm và nhà sưu tập ở châu Á, những người khao khát phục hồi các món đồ ngọc jadeite cổ hiếm được xem là báu vật quốc gia và một phần di sản văn hóa, cũng góp phần tăng giá trị của loại ngọc này.
Tuy nhiên, ngọc cẩm thạch jadeite chất lượng cao khá hiếm. Khoảng 90% nguồn cung trên thế giới đến từ các mỏ ở Myanmar. Giá mỗi ounce của loại đá quý “hoàng gia” (ngọc lục bảo - ngọc lục đế vương) cao cấp đã tăng gấp mười lần trong thập kỷ qua, với nhu cầu vượt xa nguồn cung. Điều này đã làm cạn kiệt nguồn tài nguyên ít ỏi còn lại tại các thung lũng giàu ngọc trước đây ở bang Kachin - Myanmar, một khu vực đầy xung đột.
Ngọc jadeite thường được cắt thành các viên cabochon để dùng làm mặt dây chuyền, nhẫn và các loại trang sức khác, bà Lay, người điều hành cửa hàng trang sức ngọc jadeite thiết kế riêng Rui Vivre Sdn Bhd, cho biết.
Cabochon là các viên đá quý được mài và đánh bóng thành hình vòm với đáy phẳng, thay vì thiết kế có mặt giác để phản xạ tối đa ánh sáng. Một viên ngọc cẩm thạch hoàng gia màu xanh lục sống động, không có sắc xám, có thể đạt giá hàng triệu đô la trên thị trường. Những viên ngọc này có màu xanh lục đồng nhất, xanh hơi lam, hoặc xanh lục với ánh vàng.
Theo Viện Ngọc học Hoa Kỳ (GIA), có những loại ngọc khác cũng có giá trị với nhiều sắc thái xanh khác nhau. Bao gồm “ngọc bói cá” (kingfisher jade) với sắc xanh ít sống động hơn ngọc hoàng gia; “ngọc táo” (apple jade) có màu xanh lục pha vàng; và “ngọc rêu tuyết” (moss-in-snow jade), loại ngọc trắng trong suốt với các vân, mảng hoặc đốm xanh sáng.
Giá trị của ngọc không phụ thuộc hoàn toàn vào tuổi tác
Theo bà Lay, giá trị của ngọc bích không nhất thiết được xác định bởi tuổi đời của nó. Đây không phải là tiêu chí hàng đầu. Bà nhấn mạnh rằng sự hiếm có mới là một trong những yếu tố quan trọng nhất để xác định giá trị. Đá quý cần hàng triệu năm để hình thành, nên tuổi đời của chúng, dù cũ hay mới, cũng không phải là điều quyết định.
Trái với quan niệm phổ biến, ngọc bích không chỉ có màu xanh lục. Có nhiều loại ngọc jadeite với các màu sắc khác được yêu thích bởi những người đam mê và nhà đầu tư, bao gồm màu tím, đen, cam và đỏ. Màu sắc càng đậm, giá trị càng cao, GIA cho biết.
“Ngọc bích thường được liên tưởng đến màu xanh lục… nhưng khách hàng vẫn ưa chuộng các màu sắc khác. Tuy rằng xanh lục vẫn có giá cao nhất, nếu có những viên ngọc jadeite khác với màu sắc, tông màu và kết cấu xuất sắc, như màu đỏ hoặc tím, thì giá có thể cao hơn cả ngọc xanh lục,” bà Lay nói.
Nghệ thuật chế tác và định giá ngọc
Bà Lay cho biết giá trị của ngọc bích không chỉ phụ thuộc vào chất lượng đá mà còn vào kỹ thuật của nghệ nhân chế tác — người mài, đánh bóng và khắc các viên đá quý — cùng với tay nghề thủ công. Những tác phẩm được chế tác tinh xảo đã đạt mức giá “cao cấp”, lên tới hàng chục nghìn ringgit (hàng trăm triệu VNĐ).
Không giống như kim cương, ngọc không có hệ thống định giá quốc tế và vẫn nằm trong danh mục đá quý màu. Vì vậy, giá cả có thể khác nhau tùy thuộc vào lời khuyên của các chuyên gia khác nhau. Dù có một hệ thống đánh giá màu sắc tiêu chuẩn, nhưng nếu không có con mắt tinh tường và kiến thức chuyên môn, bất kỳ người yêu ngọc nào cũng có thể dễ dàng bị đánh lừa.
Looi Mary Lee, một người đam mê đá quý màu và kinh doanh ngọc, từng mua một chiếc vòng ngọc được xử lý hóa học chỉ để cho khách hàng thấy sự khác biệt giữa ngọc chất lượng cao và ngọc đã qua xử lý. Bà cho biết phải mất hơn một thập kỷ để có thể phân biệt được ngọc tốt. Tuy nhiên, đôi khi một viên ngọc xử lý kém chất lượng có thể được nhận ra nếu người mua đã có kinh nghiệm.
“Tôi mua chiếc vòng với giá 300 RM (khoảng 1,6 triệu VNĐ) chỉ để quan sát và học cách phân biệt một chiếc vòng xử lý hóa học với những chiếc vòng cao cấp… Màu sắc và sắc độ không được phân bố đều… Nhưng hầu hết mọi người không nhận ra điều này trừ khi có người chỉ ra,” bà Looi, chủ một cửa hàng nhỏ có tên Dazzles and Dangles, chia sẻ.
Ngọc chất lượng thấp và các tiêu chí xác định
Những viên ngọc có chất lượng thấp thường được phân loại là “hạng B” và “hạng C”. Chúng vẫn được coi là ngọc tự nhiên, nhưng có thể đã qua xử lý hóa học bằng cách tẩy trắng hoặc tiêm polymer. Những loại này dễ bị phai màu khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh, nhiệt độ cơ thể hoặc các chất tẩy rửa gia dụng.
Mặc dù không có hệ thống định giá và phân loại rõ ràng, bà Lay từ Rui Vivre nhận định giá ngọc đã tăng lên kể từ giữa những năm 2000. Bà khuyến nghị các nhà sưu tầm nên mua ngọc từ các cửa hàng trang sức uy tín, đồng thời nhấn mạnh rằng không dễ để phân biệt được ngọc thật và giả.
Đạo đức trong khai thác và thương mại ngọc
Một số thương nhân khuyên rằng nhà sưu tầm hoặc nhà đầu tư nên yêu cầu giấy chứng nhận xác thực, bởi ngọc khai thác từ Myanmar đang dần đạt đến vị thế tương tự như “kim cương máu” do nhu cầu không ngừng tăng cao.
Vào tháng 12 năm ngoái, The New York Times đưa tin rằng phần lớn lợi nhuận từ việc khai thác tài nguyên thiên nhiên này đang bị kiểm soát bởi các thành viên cấp cao trong quân đội, các nhà lãnh đạo nổi dậy đấu tranh giành quyền tự trị lớn hơn và các nhà tài phiệt Trung Quốc. Điều này đã khiến chính phủ Myanmar thất thoát hàng tỷ USD doanh thu thuế.
Một số quốc gia đã có các biện pháp ngăn chặn việc buôn bán ngọc phi đạo đức. Vào thời điểm cơn sốt ngọc jadeite lên cao, Mỹ đã cấm nhập khẩu các loại ngọc từ Myanmar, bao gồm cả hồng ngọc (ruby), theo Đạo luật Tom Lantos Block Burmese JADE (Nỗ lực chống dân chủ của chính quyền quân sự) năm 2008.
Theo đạo luật này, các loại ngọc Myanmar được chế tác và xuất khẩu từ các quốc gia khác cũng bị cấm. Tuy nhiên, lệnh cấm không áp dụng đối với ngọc nhập khẩu cho mục đích cá nhân, xuất khẩu ngọc từ Mỹ hoặc ngăn chặn việc bán ngọc Myanmar đã có sẵn ở Mỹ.
Lựa chọn an toàn cho người mua
Để đảm bảo, hãy tìm ngọc có giấy chứng nhận xác thực từ Trung Quốc, Hồng Kông và Singapore. Tại Rui Vivre, bà Lay đích thân chọn nguồn ngọc và đảm bảo rằng chúng có kèm chứng nhận từ các phòng thí nghiệm độc lập. Điều này nhằm tạo sự yên tâm cho người mua, bà cho biết.
Bà Lay cũng giao dịch các loại ngọc và đá quý khác mà khách hàng mang đến. Bà đánh giá tính xác thực của chúng và cung cấp chứng nhận nếu được yêu cầu.
“Các chứng nhận chúng tôi hiện có là chứng nhận cấp quốc gia từ Trung Quốc và Hồng Kông, những nơi nổi tiếng về ngọc và đá quý, cũng như từ Singapore. Các chứng nhận từ ba quốc gia này đều được quốc tế công nhận,” bà chia sẻ.
Mặc dù nhu cầu về ngọc đang gia tăng, Malaysia hiện không có các nhà đấu giá để giúp nhà đầu tư bán ngọc với giá tốt nhất. “Họ phải bay đến Hồng Kông hoặc Thượng Hải để bán các viên ngọc của mình,” bà Lay nói.
Theo Pathma Subramaniam / The Edge Malaysia
