Ngọc phỉ thúy: bí ẩn đằng sau viên đá quý của vua chúa
- Lam Lieu
- 15 thg 3
- 6 phút đọc
Ngọc phỉ thúy, hay còn gọi là “jadeite”, từ lâu đã gắn liền với hình ảnh vua chúa và các gia đình quyền quý trong những bộ phim dã sử. Nó được xem là báu vật hiếm có, chỉ dành cho những người đứng trên đỉnh cao quyền lực và giàu sang. Với màu xanh quyến rũ và vẻ đẹp huyền bí, ngọc phỉ thúy từng là biểu tượng của sự xa hoa. Nhưng giờ đây, tại Việt Nam, loại ngọc này lại xuất hiện tràn lan trên thị trường: từ vòng tay nhỏ xinh, chuỗi hạt đến những bức tượng nặng cả chục, thậm chí trăm ký. Giá cả dao động từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng. Nhiều người đặt câu hỏi: “Ngọc phỉ thúy ở đâu mà lắm thế?” Liệu đây có thực sự là ngọc Myanmar chính gốc, hay chỉ là một câu chuyện bị thổi phồng?
Cuộc săn ngọc Myanmar: đánh cược với may rủi
Để hiểu rõ hơn, chúng tôi tìm đến ông Ngô Mạnh Cường, một nhà sưu tập ngọc lâu năm ở Hà Nội. Ông giải thích: “Ngọc phỉ thúy là phần lõi quý giá nhất trong khối ngọc, thường có xuất xứ từ Myanmar.” Đây là nơi duy nhất trên thế giới, đặc biệt ở vùng Hpakan, có điều kiện địa chất đặc biệt—nham thạch trong lõi trái đất qua hàng triệu năm chịu áp suất, nhiệt độ cao và tác động hóa học—tạo ra loại ngọc đạt chuẩn phỉ thúy. Nhưng phần lõi này rất nhỏ. “Người mua được phỉ thúy thường nhờ may mắn,” ông nói.
Những tay chơi ngọc thường nhìn vào vân đá, lớp rêu bám bên ngoài để đoán xem bên trong có phỉ thúy không. “Có người bỏ cả trăm ngàn USD mua một khối ngọc, nhưng khi cưa ra thì chẳng thấy gì,” ông Cường kể, giọng đầy tiếc nuối. Theo ông, phỉ thúy thường chỉ xuất hiện dưới dạng vệt hoặc đốm nhỏ màu xanh trong khối ngọc. Bản thân ông, với hàng chục năm kinh nghiệm, cũng chỉ từng thấy những món đồ phỉ thúy bé xíu như hạt xoàn, mặt nhẫn, chứ chưa bao giờ gặp khối phỉ thúy lớn. Ông chỉ cho chúng chúng tôi vài món trang sức có “dính” phỉ thúy: phần ngọc này xanh đậm, trong suốt, nổi bật so với khối ngọc xung quanh. “Những sản phẩm lớn hơn thường chỉ có vài đốm phỉ thúy, không thể gọi là nguyên chất,” ông khẳng định.
Đại diện công ty cẩm thạch Trần Gia giải thích chi tiết hơn: “Phỉ thúy là tên gọi khác của cẩm thạch khi đạt chuẩn: màu lục táo (xanh lý), trong suốt, không lẫn tạp chất. Chỉ Myanmar mới tạo ra được loại ngọc này nhờ địa chất đặc thù.” Nhưng không phải cứ ngọc xanh từ Myanmar là phỉ thúy. “Khai thác được phỉ thúy là chuyện hên xui,” họ nói. “Xác suất rất nhỏ, ngay cả ở Myanmar. Người sở hữu thường không bán, mà giữ làm của gia bảo. Người mua thường là các ông chủ lớn hoặc hoàng tộc—họ có tiền và thích chơi hàng hiếm.” Thực tế, hơn chục năm qua, không có báo cáo nào về việc khai thác thêm ngọc phỉ thúy ở Myanmar.
Điều gì làm phỉ thúy đặc biệt? “Khi nhìn xa, nó chẳng nổi bật, nhưng cầm trên tay, soi kỹ, bạn sẽ mê mẩn,” đại diện Trần Gia chia sẻ. “Màu xanh thẳm, những đường vân mờ ảo như mây khơi gợi trí tò mò—liệu nó còn ẩn giấu gì nữa? Nó biến đổi thế nào theo thời gian? Người ta nhìn mãi không chán, cảm nhận nó như vật sống, đầy linh thiêng.” Họ kết luận: cơ hội sở hữu ngọc phỉ thúy thật hiện nay gần như bằng không.
Các sản phẩm được giới thiệu là phỉ thúy trên thị trường.
Thị trường phỉ thúy - vàng thau lẫn lộn
Trong khi ngọc phỉ thúy được cả thế giới công nhận là đá quý hiếm, thì ở Việt Nam, nó lại được rao bán khắp nơi. Từ vòng tay, chuỗi ngọc đến tượng trưng bày nặng hàng chục, thậm chí hàng trăm ký—all đều gắn mác “phỉ thúy” với giá từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng. Nhưng theo ông Cường, “những sản phẩm này chỉ có thể chứa chút phỉ thúy, không phải toàn bộ là phỉ thúy thật.”
Trần Gia gay gắt hơn: “Nhiều công ty quảng cáo sai sự thật. Không biết do thiếu kiến thức hay cố ý ‘ăn gian,’ nhưng họ đăng ảnh cẩm thạch trắng đục như rau bắp cải, bơm màu xanh tươi như lá chuối non rồi gọi là ngọc phỉ thúy. Có nơi dùng màu xanh cỏ non hoặc xanh nhân tạo tùm lum, rồi bảo đó là xanh lý! Đây là lời tuyên bố thiếu hiểu biết hoặc nhập nhằng có chủ ý - chưa thể kết luận. Nhưng chắc chắn một điều: chúng tôi chưa thấy sản phẩm nào trên website của các công ty lớn ở Việt Nam có chút phỉ thúy thật.” Họ thừa nhận người bán có thể biện minh: “Hàng của chúng chúng tôi chỉ tương tự phỉ thúy!”
Thực tế, ngọc giả và ngọc xử lý - như tẩy axit, bơm nhựa, nhuộm màu, đang tràn ngập thị trường, đội lốt ngọc Myanmar chính gốc. Điều này khiến người mua khó lòng phân biệt đâu là ngọc phỉ thúy thật, đâu là “trò chơi màu sắc.”
Nhận biết ngọc phỉ thúy thật: chuyên gia cũng “bó tay”
Vậy làm sao biết một món đồ có phải ngọc phỉ thúy thật? Ông Cường thở dài: “Chơi ngọc rất khó. Muốn sở hữu món thật, bạn phải nghiên cứu lâu năm, đôi khi trả giá bằng tiền bạc để rút kinh nghiệm.” Trên thị trường, ngọc xanh thông thường dễ bị gắn mác “phỉ thúy,” giá bị đẩy lên hàng trăm triệu đồng. “Chỉ có giám định bằng máy móc mới chính xác,” ông nói, “nhưng Việt Nam chưa có chuẩn quốc tế về giám định ngọc.”
Chúng tôi liên hệ thêm nhiều người trong giới kinh doanh đá quý để tìm hiểu. Hầu hết đều thừa nhận họ không biết nhiều về phỉ thúy vì hiếm ai được “va chạm” với loại ngọc này ngoài đời. Tài liệu về phỉ thúy cũng ít ỏi, phần lớn kiến thức chỉ là truyền miệng. Một số người cảnh báo: thị trường hiện đầy ngọc giả công nghệ cao - dùng tia chiếu để tạo màu, tăng độ sáng, rồi gắn ngôn từ mỹ miều để thổi giá lên gấp chục, thậm chí trăm lần giá trị thật.
Cảnh giác với đá quý giả: lời khuyên từ chuyên gia
Trang daquy.org tuy không đề cập trực tiếp ngọc phỉ thúy, nhưng đưa ra lời khuyên hữu ích cho người mua đá quý:
Hiểu giá trị đá: Bạn cần biết giá cơ bản của đá muốn mua. Thạch anh trắng, hồng, ám khói, caxêđôn hay thiên thạch chỉ đáng giá vài trăm nghìn cho vài ký. Nhưng ruby, topaz, sapphire, emerald—và phỉ thúy—là những loại đắt đỏ. Đá nhân tạo thì cực rẻ, chỉ 20.000-100.000 đồng/viên, giá trị nằm ở công chế tác, thợ bạc, inox làm khoen và kim loại đi kèm.
Yêu cầu chứng nhận: đòi hỏi giấy kiểm định với mã số riêng. Trung tâm uy tín sẽ cung cấp thông tin về màu sắc, độ trong, kiểu cắt và phương pháp giám định. Nếu mọi sản phẩm đều dùng chung một mã, đó là dấu hiệu làm giả.
Quan sát bằng mắt: đá quý thật luôn có vân, vết gãy, tạp chất - dù ít hay nhiều, có thể thấy rõ dưới kính lúp. Đá nhân tạo hiện tại cũng có thể giả vân, nhưng kiểm tra kỹ vẫn nhận ra 80%. Đừng tin cách áp đá lên mặt để kiểm tra độ mát, đá giả cũng mát lạnh như thật!
Tìm hiểu người bán: cửa hàng lớn chịu áp lực doanh số, đôi khi cung cấp thông tin sai lệch để bán hàng. Ngược lại, tiệm nhỏ hoặc thợ gia công đá quý có thể bán đá thật với giá bất ngờ.
Ngọc phỉ thúy: báu vật hiếm có giữa lòng thị trường
Ngọc phỉ thúy vẫn là một huyền thoại - đá quý hiếm, mê hoặc và khó nắm bắt. Nhưng tại Việt Nam, cái tên “phỉ thúy” bị lạm dụng để che đậy ngọc giả tràn lan. Không có chuẩn giám định quốc tế, người mua chỉ còn cách dựa vào kiến thức và sự cảnh giác. Hiện tại, ngọc phỉ thúy thật - món quà từ lòng đất Myanmar - vẫn là báu vật của hoàng tộc, không phải thứ dễ dàng sở hữu. Bạn muốn săn ngọc phỉ thúy chính gốc? Hãy trang bị sự tỉnh táo trước đã!
Theo suckhoedoisong.vn - Lucky Qi biên tập
